Diş Plağı Nedir? Nasıl Oluşur, Nasıl Temizlenir? / Dt. Çağla ÖZBAY
Diş hekimi olarak hastalarımdan en çok aldığım sorulardan biri şudur:
“Dişlerimi düzenli fırçalıyorum ama yine de diş taşı oluşuyor, neden?”
Bu sorunun cevabı, ağız sağlığının temel taşlarından biri olan diş plağı ile yakından ilişkilidir. Günlük ağız bakım rutininin merkezinde yer alması gereken bu oluşum, zamanında temizlenmediğinde diş eti hastalıklarından çürüğe kadar pek çok probleme yol açabilir.
Bu yazımda, diş plağı nedir, neden oluşur, nasıl temizlenir ve diş plağına karşı nasıl önlem alınır gibi tüm detayları sizlerle paylaşmak istiyorum.
Diş Plağı Nedir?
Diş plağı, ağız içindeki bakterilerin tükürükteki proteinlerle ve tükettiğimiz yiyeceklerden kalan karbonhidratlarla birleşerek oluşturduğu yapışkan, renksiz bir biyofilm tabakasıdır. Bu tabaka özellikle, dişlerin çiğneme yüzeylerine, diş eti çizgisine ve arka dişlerin aralarına yerleşir ve düzenli temizlik yapılmadığında hızla çoğalır. Diş plağı, çoğu zaman gözle görülmez ama ağızda her gün tekrar tekrar oluşur. Temizlenmediğinde kalınlaşır, sararır ve zamanla diş taşına dönüşür.
Diş Plağı Neden Oluşur?
Plak oluşumunun temel nedeni, yetersiz ağız hijyenidir. Özellikle yemeklerden sonra ağızda kalan şekerli ve nişastalı gıdalar, bakteriler için adeta bir şölen sunar. Bu bakteriler asit üretmeye başlar ve bu asitler hem diş minesine zarar verir, hem de diş eti hastalıklarının kapısını aralar.
Diş plağı oluşumunu artıran yaygın faktörler şunlardır:
- Şekerli ve unlu gıdaların sık tüketilmesi
- Diş fırçalama ve diş ipi kullanımının ihmal edilmesi
- Ağız kuruluğu (tükürük üretiminin azalması)
- Sigara ve tütün ürünleri kullanımı
- Ortodontik aparey (braket, tel vb.) kullanımı
Diş Plağı ve Tartar Arasındaki Fark Nedir?
Hastalarımın sıkça karıştırdığı bir diğer konu da plak ile tartar arasındaki farktır.
- Diş plağı, yumuşak ve yapışkan bir tabakadır; fırçalama ve diş ipi ile temizlenebilir.
- Tartar (diş taşı) ise plağın zamanla sertleşerek kalsiyumla birleşmesi sonucu oluşur.
Genellikle 24-48 saat içinde plak, tartara dönüşebilir. Tartar, evde temizlenemez; sadece diş hekimi tarafından yapılan profesyonel diş taşı temizliği ile çıkarılabilir.
Diş Plağının Neden Olduğu Sorunlar
Diş plağı yalnızca kozmetik bir problem değildir. Tedavi edilmezse aşağıdaki ciddi sorunlara yol açabilir:
- Diş çürükleri: Bakteriler, şekerli gıdaları asite çevirir ve bu asitler diş minesini yıpratır.
- Gingivitis (diş eti iltihabı): Plak birikimi, diş etlerinde kızarıklık, şişlik ve kanama ile kendini gösteren bir iltihaba neden olur.
- Periodontitis: İleri düzey diş eti hastalığı olup kemik dokusuna kadar ilerleyebilir. Diş kaybına yol açabilir.
- Ağız kokusu (halitozis): Plaktaki bakteriler kötü kokulu bileşikler üretir.
- Sistemik hastalıklar: Araştırmalar, kronik plak birikiminin kalp hastalıkları, diyabet ve erken doğum gibi sistemik rahatsızlıklarla ilişkili olabileceğini göstermektedir.
Diş Plağı Nasıl Temizlenir ve Nasıl Önlenir?
Diş plağıyla mücadelede en etkili yöntem, oluşumunu başlamadan önlemektir. Diş hekimi olarak plak oluşumunu engellemenin 5 temel yolunu şöyle sıralıyorum:
- Düzenli Diş Fırçalama: Günde en az 2 kez, tercihen sabah ve gece yatmadan önce, florür içeren diş macunu ile fırçalayın. Fırçayı diş eti hattına 45 derece açıyla yerleştirerek nazik ama etkili bir temizlik sağlayın.
- Diş İpi ve Arayüz Fırçası Kullanımı: Diş araları fırçayla ulaşılamayan alanlardır. Günlük diş ipi kullanımı, bu bölgelerdeki plakların temizlenmesinde oldukça etkilidir. Diş aralığı geniş olan bireylerde arayüz fırçası kullanımı da önerilir.
- Antibakteriyel Ağız Gargaraları: Plak oluşumunu yavaşlatmak için alkolsüz, antibakteriyel bir gargara kullanabilirsiniz. Ancak unutmayın: gargara, fırçalama ve diş ipinin yerine geçemez, sadece destekleyici bir bakım ürünüdür.
- Şekerli Gıdaları Sınırlamak: Bakteriler en çok şekerle beslenir. Şekerli ve nişastalı yiyeceklerin tüketimini azaltmak, plak oluşumunu büyük oranda engeller.
- Düzenli Diş Hekimi Kontrolleri: Yılda en az iki kez diş kontrolü, sadece mevcut sorunların tespiti için değil; plak ve tartar oluşumunu önlemek adına da gereklidir.
Sonuç: Diş Plağı Ciddiye Alınmalı
Diş plağı, her gün maruz kaldığımız ama çoğu zaman önemsemediğimiz bir sorundur. Oysa bu yumuşak tabaka, hem diş sağlığınızı hem de genel sağlığınızı tehdit edebilir.
Erken müdahale, düzenli bakım ve bilinçli alışkanlıklarla plak oluşumunu kontrol altına almak mümkündür.
Unutmayın ki; sağlıklı bir ağız, sağlıklı bir bedenin kapısını aralar.
Sağlıklı ve parlak gülüşlerle dolu günler dileğiyle…
Dt. Çağla Özbay
Diş Hekimi
